Everywhen, proeve op de tijd

Ism Britt Bakker – Het basis-idee voor de voorstelling Everywhen, proeve op de tijd is voortgekomen uit een onderzoek naar TIJD en tijdsbeleving, waarvoor ik in 2015 een ontwikkelbudget kreeg van het Amsterdams Fonds voor de Kunsten.

Ik was gefascineerd door de ‘flow’ van mijn stad, Amsterdam, en hoe wij in het westen met tijd omgaan. Het feit dat mensen sneller zijn gaan lopen, fietsen, praten en eten impliceert een verandering in tijdsbeleving. Hebben we ‘minder tijd’ dan voorheen? Nemen we minder tijd? Willen we meer tijd? En wat doen we eigenlijk met z’n allen met die tijd, waar ligt de aandacht? Naast fascinatie was er ook een gevoel van onrust en een behoefte om te onderzoeken of het ook anders kan, of ikzelf het ook anders kan.

Ik zoomde op verschillende manieren in op het thema TIJD en betrok daarbij verschillende kunstenaars (schrijfster Iona Daniel, fotografe Maartje Strijbis, lichtontwerper Erik Gramberg en actrice/theatermaker Britt Bakker) uit nieuwsgierigheid hoe zij het thema zouden benaderen. Ook reisde ik naar verschillende plekken in de wereld en interviewde mensen over hun tijdsbeleving op hun woonplek.

Met behulp van het toegekende ontwikkelbudget reisde ik af naar Australië waar ik 1,5 maand in Yilpara verbleef, een Aboriginal community in Arnhemland in het meest noordelijke puntje van Australië. Er bleek daar helemaal geen woord voor tijd te zijn. Ik werkte met Dhukal, een oude man uit de clan en schreef zijn verhalen op over het land. Het leven in de community verrijkte mij met verhalen over de dreamtime, spiritual places, tijd, en hoe je je ogen nog meer kunt gebruiken. Voor het vervolg van mijn onderzoek trok ik daarna naar Tokyo, waar ik verschillende mensen interviewde over tijd. De stad zonder pauze, waar mensen staand in de metro slapen en waar je oud bent op je 45e.

Britt Bakker zat in die tijd in Congo. Waar een begrafenisritueel uit zichzelf begint en eigenlijk niet eindigt.

Wat ik in Australie in de bush erg bijzonder vond is dat de mensen daar geen woord voor TIJD hebben, maar leven vanuit plek, hun land. Dus wat gisteren 100km verderop gebeurde is niet dichterbij dan wat een eeuw geleden om de hoek gebeurde. Een interessant verschijnsel dat Everywhen wordt genoemd.

In 2015 speelden we een korte versie van Everywhen op het Brainwash Festival in Theater Frascati Amsterdam. Daarop ontwikkelen wij de voorstelling nu verder.

We willen het publiek meenemen in een voorstelling, waarin verhalen over tijdsbeleving, verwondering over het detail, vertraging en onverwachte gebeurtenis zodanig gecomponeerd zijn dat het een nieuwe geïntensiveerde beleving van het Nu oproept. Een ervaring waarin men steeds meer los komt te staan van verwachtingen, logica en lineaire tijd.

Het is vergelijkbaar met een droomtoestand waarin de urgentie van de (vaak intrigerende) gebeurtenissen en het tarten van logische dimensies als tijd en plaats zowel vervreemdend als volkomen reëel aandoen. Waar verwondering gepaard gaat met overgave aan het moment.

Het doel is de voorstelling op specifieke locaties te spelen waar tijd op de een of andere manier voelbaar is. Dit kan een oud treinstation zijn in Antwerpen, achter de paspoortcontrole op Schiphol of op een eiland als Terschelling, waar de cyclische aanwezigheid van de natuur nadrukkelijk voelbaar is.